Kierownik: prof. dr hab. Jerzy Lipiec

Zespół: dr Anna Siczek; dr Marcin Turski

Sposób użytkowania (tzn. rolniczy, łąkowy, leśny) oraz intensywne użytkowanie gleby (np. stosowanie nowoczesnych i ciężkich maszyn rolniczych), ograniczony dobór roślin uprawnych i niski poziom nawożenia organicznego wpływają na stan fizyczny (zagęszczenia) gleb oraz wzrost roślin. Nadmierny stan zagęszczenia gleby powstaje w wyniku istotnego zmniejszenia porowatości całkowitej gleby oraz udziału porów dużych. Wzrost stanu zagęszczenia gleby prowadzi do pogorszenia warunków wzrostu roślin, w tym zmniejszenia długości, rozgałęzienia oraz zmian anatomicznych i funkcjonowania korzeni. W wyniku tych zmian odległość między najbliższymi korzeniami się zwiększa i ogranicza pobieranie wody i składników pokarmowych a pozostające w glebie składniki mineralne wymywane są poniżej strefy korzeniowej. Niekorzystny stan zagęszczenia wynika również z obecności w profilu glebowym warstw zbitych takich jak podeszwa płużna oraz genetycznych podpoziomów orsztynowych (rudawcowych) w obrębie poziomów iluwialnych B (Fot. 1), w wielu wypadkach zalegających płytko pod powierzchnią gleby.
Celem badań jest określenie wpływu:

1. stanu zagęszczenia gleb użytkowanych rolniczo na wzrost wybranych roślin uprawnych w warunkach fitotronowych. Reakcja roślin na stan zagęszczenia gleby jest charakteryzowana przez parametry, jak: powierzchnia i masa części nadziemnych, średnica i długość korzeni w określonych przedziałach średnic za pomocą analizy obrazu, powierzchnia właściwa, całkowita pojemność kationowymienna i gęstość ładunku powierzchniowego korzeni metodami fizykochemicznymi.
2. scementowanych poziomów genetycznych B z orsztynem na właściwości fizyczne i fizykochemiczne gleb łąkowych i leśnych.  Wybrano cztery gleby w Polsce południowo-wschodniej, które charakteryzują się różną miąższością i głębokością zalegania poziomów orsztynowych. Stan fizyczny badanych gleb opisywany jest na podstawie wyników oznaczeń oporu penetrometrycznego, wytrzymałości na zgniatanie, rozkładu porów wg wymiaru, tempa zwilżania z zastosowaniem wody i etanolu, oraz wskaźnika hydrofobowości. Właściwości te wywierają istotny wpływ na wzrost roślin oraz zdolności przewodzące i retencyjne gleb. Badania obejmują poziomy orsztynowe jak też sąsiadujące bez orsztynu.

Realizacja zadania badawczego przyczyni się do rozwoju złożonego i mało poznanego kierunku badawczego w zakresie rozpoznania wpływu czynników fizycznych i fizykochemicznych na wzrost roślin w warunkach różnych stanów zagęszczenia i sposobów użytkowania gleb. Szczegółowe zbadanie gleb orsztynowych ma praktyczne znaczenie w odpowiednim zarządzaniu użytkami zielonymi i gospodarce leśnej, zwłaszcza szkółkarstwie.

Fot. 1. Profil gleby leśnej z orsztynem (Fotograf: Marcin Turski)